در ساختمان هایی که عنصر مقاوم آنها در مقابل نیروی زلزله ، قاب خمشی است ، اتصال صلیب تیر به ستون عامل اصلی در ایفای نقش سازه به عنوان یک قاب خمشی است.
در این قاب ها یکپارچگی اعضا کاملا به عملکرد صحیح اتصال بستگی دارد در این قاب ها ، اتصال نقطه ای است که دارای تمرکز نیرو و همچنین سختی زیادی می باشد بنابراین در هنگام زلزله تحت نیرو های بزرگی قرار می گیرد . بررسی خسارت های ناشی از اثر زلزله به قاب های بتن مسلح ، نشان می دهد که بیشتر خسارت های وارد به این نوع قاب ها در ناحیه اتصال تیر به ستون رخ می دهد .
در گذشته تحقیقات و در نتیجه دستورالعمل های آیین نامه ای در اتصال تیر به ستون در یک قاب بتن مسلح بسیار محدود بود و در نتیجه محاسبان ساختمان کمتر به جزییات این ناحیه توجه می کردند و تنها چیزی که خود را ملزم به رعایت آن می نمودند ، تأمین طول مهاری کششی برای میلگردهای منفی تیر بود .
در شرایط حاضر بیشتر آیین نامه ها دستوراتی برای رعایت ضوابطی که تأمین کننده ی
الف : مقاومت ؛
ب : شکل پذیری ناحیه ی اتصال تیر به ستون باشد ، مقرر می دارند ،
لیکن متأسفانه استفاده از این دستورالعمل ها به صورت عادت برای محاسبان در نیامده است .
در کشور ما ، به علت زلزله خیزی اغلب مناطق ، باید به طراحی صحیح اتصال تیر به ستون توجه بیشتری مبذول شود .
انواع اتصالات :
اتصال صلب تیپ 1 ؛
اتصال صلب تیپ 2 .
روش های مقاوم سازی :
1) مقاوم سازی با محصور شدن جانبی اتصال
در طراحی یک اتصال ، محصور شدن اتصال توسط اعضایی که عمود بر صفحه ی نیرو های مورد نظر هستند ، نقش بسیار مهمی را ایفا می نماید .
طبق نظر کمیته ی فنی مشترک ACI-ASCE ، وقتی حصار جانبی ناشی از اعضای منتهی به اتصال ، در امتداد عمود بر صفحه بررسی ، پذیرفتنی است که عرض عضو ، حداقل 3/4 برابر عرض هسته اتصال باشد در این حالت اتصال را ، اتصال محصور شده می خوانند .
2) مقاوم سازی با تنگهای دورگیر کننده
تنگ های دورگیر کننده ی حلقه که برای ستون ها مقرر شده است ، باید در داخل اتصال در اطراف میلگرد های ستون ادامه یابند . در صورتی که از هر چهار طرف ، تیر به ستون متصل شود و عرض تیر ها کمتر از 3/4 عرض ستون در نقطه ی اتصال نباشند ، نصف تنگ های دورگیر کننده ی ستون را می توان در ناحیه ی اتصال ادامه داد .
این کاهش به علت اثر دورگیر کننده تیر هاست که از چهار طرف اتصال را احاطه کرده اند .
3)مقاوم سازی با مهار میلگرد کششی تیر در محدوده ی اتصال
در صورتی که در هر دو وجه مقابل اتصال ، تیر وجود داشته باشد ، میلگرد های کششی یک تیر از اتصال عبور می کند و وارد تیر دیگر می شود و میلگرد کششی آن تیر را به وجود می آورد و هیچ گونه وصله ای در روی اتصال انجام نمی گیرد و در صورتی که تیر فقط در یک طرف موجود باشد ، میلگرد کششی آن توسط یک قلاب استاندارد در ناحیه اتصال مهار می شود .
اتصال مقاوم سازی شده با FRP
در صورتی که FRP انتهای اعضای متصل به اتصال ( تیر و ستون ) را محصور کند ، تقویت برشی در محدوده ی مفصل پلاستیک تیر و ستون صورت می پذیرد ، ولی هسته اتصال از لحاظ برشی تقویت نمی شود و در صورتی که FRP به صورت خمشی در ناحیه ی لنگر منفی ( ناحیه بالایی تیر ) قرار گیرد ( با توجه به اینکه FRP در حالت معمولی از یک تیر به تیر دیگر از طریق اتصال عبور نمی کند ، بلکه از روی تیر به روی ستون قرار می گیرد ) ، عملا مهار نیروی کششی در محدوده ی اتصال ایجاد نمی شود بنابراین نتیجه گیری می شود که تقویت خمشی تیر در ناحیه ی اتصال با این روش نیز امکان پذیر نیست و افزایش ظرفیت گیرداری در محل اتصال اتفاق نمی افتد .
به عنوان راه حل برای دسترسی به هسته ی اتصال ، می توان از مهار های الیافی در داخل سوراخ های ریز ایجاد شده درون اتصال ، استفاده کرد .
با توجه به این مطلب که لنگر در ناحیه ی اتصال منفی است و بزرگ ترین مقدار لنگر در محل اتصال رخ می دهد ، نمی توان نوار ها یا صفحات FRP را که برای مقاوم سازی بر روی تیر و ستون چسبانده می شوند ، در محل اتصال یا قبل از آن قطع کرد ، بلکه باید نوار های FRP را به نحو مناسبی در انتهای اتصال مهاربندی کرد .
با توجه به شرایط مقاوم سازی و شکل تیر و ستون ، طرح های متفاوتی برای مهاربندی انتهای FRP در اتصالات پیشنهاد شده است .
در تیر های چند دهانه که محل تکیه گاه ها ستون هستند ، یک گزینه ی ساده برای مهاربندی این است که نوار یا صفحه ی FRP را از روی تیر تا قسمتی از سطح ستون بالا برد و چسباند . البته این طرح بیشتر در موردی پیشنهاد می شود که از روش چسباندن تر برای FRP استفاده می شود . البته با پژوهش ها و بررسی های انجام گرفته ، نتیجه گیری می شود که این روش مهاربندی ، چندان اثر بخش نیست ، زیرا هنوز وقتی که تنش ها در نوار FRP در حد پایینی است ، قسمت چسبانده شده بر روی ستون ، جدا می شود .
راه مؤثرتر برای مهاربندی این است که نوار های FRP را به درون سوراخ هایی که از قبل در ستون ایجاد شده است ، هدایت کرد .